Transport i logistyka pomiędzy pandemią a zieloną transformacją. Ocena kondycji i wyzwań sektora TSL

W 2022 r. branża TSL w Polsce i całej Unii Europejskiej stanęła przez bezprecedensowymi wyzwaniami kosztowymi. Wojna w Ukrainie nałożyła się na już wcześniej silne trendy inflacyjne oraz różne czynniki specyficzne (np. wejście w życie nowych punktów Pakietu Mobilności, zmieniające zasady wynagradzania kierowców wykonujących przewozy zagraniczne w transporcie drogowym). W grupie firm zatrudniających przynajmniej 10 pracowników czynniki te przełożyły się na wzrost ogólnych kosztów działalności o 22% r/r.

Mimo presji kosztowej, branża (tzn. cała sekcja H PKD) zwiększyła zagregowany wynik netto w porównaniu z 2021 r. o 2,2 mld złotych (tzn. o blisko 22%), utrzymując wskaźnik rentowności netto na poziomie 4,8%, niemal niezmienionym w porównaniu z poprzednim rokiem (wobec średniej 3,3% w latach 2017-19).

Głównym motorem napędowym tak silnego wzrostu zysków branży był transport lotniczy. Dzięki definitywnemu zniesieniu restrykcji pandemicznych w Polsce i większości regionów świata, liczba pasażerów w polskich portach lotniczych wzrosła ponad dwukrotnie w porównaniu z 2021 r. (choć wciąż była o 16% niższa niż w 2019 r.). Pozwoliło to polskim przewoźnikom lotniczym wygenerować ponad 800 mln PLN zysku netto, wobec ponad 750 mln PLN straty rok wcześniej. Silny wzrost wyniku netto (o około 1,0 mld PLN) odnotował również drogowy transport towarowy, który zdołał zneutralizować wzrosty kosztów dzięki znacznym podwyżkom cen usług.

Wśród innych pozytywnych wyników 2022 r. można wymienić rekordową liczbę pasażerów w przewozach kolejowych (wzrost o 40% r/r – odbudowa ruchu po skutkach pandemii do poziomu o 2% wyższego w porównaniu z 2019 r.) czy napędzany przez import surowców energetycznych (zmiana kierunków dostaw, zwiększony popyt na węgiel) wzrost o 18% przeładunków w portach morskich i częściowo związaną z tym czynnikiem zwyżkę pracy w kolejowych przewozach towarowych o 12%. Generalnie, niemal wszystkie segmenty branży zanotowały w 2022 r. poprawę wyniku finansowego netto w porównaniu z rokiem 2021.

Perspektywy na obecny rok obciążone są przez skutki ochłodzenia ogólnej koniunktury gospodarczej. Były one odczuwalne już w 2H22, odbijając się na popycie, zdolności branży do przerzucania wysokich kosztów na ceny usług i jej marżach (w części segmentów drugie półrocze było wyraźnie słabsze pod względem wyników i wskaźników rentowności niż pierwsza połowa roku – na niekorzyść wyróżniały się tu kolejowy transport pasażerski i segmenty „infrastrukturalne”, m.in. działalność wspomagająca transport lotniczy i lądowy). Zakładamy, że spowolnienie wzrostu PKB (nasza prognoza na 2022 r. to 1,0%) osłabi dynamikę strony przychodowej. Z drugiej strony, czynnik ten może być neutralizowany przez spadek cen paliwa i energii (które – choć wciąż wysokie – są obecnie wyraźnie niższe niż w szczytowych okresach 2021 r.), choć silnej presji spodziewamy się nadal ze strony płac.

W horyzoncie obecnej dekady widzimy przestrzeń do dalszego rozwoju większości segmentów branży. Powinny o tym decydować: spodziewane solidne tempo wzrostu PKB (w perspektywie średnioterminowej 3-4% średniorocznie) i obrotów handlu zagranicznego (dynamika wolumenów importu i eksportu spodziewana na poziomie około 4%), wzrost dochodów i zamożności społeczeństwa (według MFW, PKB per capita w naszym kraju do 2028 może zwiększyć się o około połowę), czy wciąż rosnąca rola Polski jako regionalnego hubu tranzytowo-logistycznego (w tym pod kątem zaopatrzenia i przyszłej odbudowy Ukrainy).

Do tego niektóre segmenty wykazują znacznie niższy stopień nasycenia w porównaniu nie tylko z państwami zachodnimi, lecz nawet z unijną średnią. Do grupy tej zalicza się transport lotniczy (zarówno pasażerski, gdzie liczba pasażerów na 1 mieszkańca kraju jest o blisko połowę niższa od średniej unijnej, jak i towarowy, przy czym występuje wyraźna korelacja pomiędzy nasyceniem tego rynku a stopniem rozwoju gospodarczego i poziomem dochodów ludności w poszczególnych krajach) oraz transport kolejowy (Niemcy wykazują ponad trzykrotnie wyższy wskaźnik wykorzystania kolei pasażerskich i około dwukrotnie wyższy udział przewozów intermodalnych w kolejowym transporcie towarowym).

Obok ogólnie dobrych perspektyw rozwojowych, branży nie zabraknie jednak również wyzwań. Jako najpoważniejsze z nich postrzegamy: 1) ryzyko utrwalenia się barier kosztowych i operacyjnych (związanych zwłaszcza z niedoborami zasobów pracy narastającymi w niektórych segmentach, lecz także z kolejnymi regulacjami, takimi jak Pakiet Mobilności czy polityka klimatyczne UE-27), 2) duże potrzeby w zakresie dalszej rozbudowy infrastruktury, wymagające stabilnego finansowania i konsekwentnej polityki transportowej państwa, 3) wdrożenie skutecznej strategii i narzędzi aktywizujących przewozy kolejowe w celu pełnego wykorzystania ich potencjału oraz 4) wyzwania związane z „zieloną transformacją” transportu, zarówno na poziomie operacyjnym (plan objęcia branży systemem handlu uprawnieniami do emisji CO2, konieczność modernizacji floty i stopniowego wzrostu udziału pojazdów bezemisyjnych), jak i inwestycyjnym (konieczność budowy publicznej i prywatnej infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych i napędzanych ogniwami wodorowymi), przy dość krótkim czasie pozostającym na realizację coraz bardziej ambitnych unijnych celów.

Więcej informacji w raporcie:

Transport i logistyka. Pomiędzy pandemią a zieloną transformacją. Ocena kondycji i wyzwań sektora TSL

Źródło: Bank Pekao SA

02.06.2023

Tagi: branża TSL,transport, logistyka, raport